အေျခခံ ဗုဒၶအယူအဆမ်ား။

(ေခတ္အျမင္ ဗုဒၶဘာသာဆုိင္ရာ အေမးအေျဖမ်ား- ေဒါက္တာသိန္းလြင္- မွ)

(ဒီေန႔ ေတာ္သလင္းလျပည္႔ေန႔အတြက္ ေဒါက္တာသိန္းလြင္ ဘာသာျပန္ခဲ႔တဲ႔ “ ေခတ္အျမင္ ဗုဒၶဘာသာဆုိင္ရာ အေမးအေျဖမ်ား ”  ထဲက အေျခခံဗုဒၶအယူအဆမ်ားအခန္းမွ တခ်ိဳ႕ကို ေဖာ္ျပလုိက္ပါတယ္ရွင္။ မူရင္းစာအုပ္မွ အခ်ိဳ႕ကိုလည္း ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ခ်မ္းေျမ႔ရိပ္သာ ဆရာေတာ္ အရွင္ဇနကာဘိ၀ံသ ကလည္း စာအုပ္ထုတ္ေ၀ခဲ႔ဖူးပါတယ္တဲ႔။ ရိုးရိုးရွင္းရွင္းေလးမုိ႔ က်မလုိ သာမန္လူအတြက္ေတာ႔ နားလည္လြယ္လုိ႔ပါ။ မူရင္း  စာေရးသူျဖစ္တဲ႔ ၾသစေၾတလ်လူမ်ိဳး အရွင္ ဓမၼိက ( Ven.  Shravasti Dhammika  )အဂၤလိပ္လုိ ေရးသားထားတဲ႔ Good Questions, Good Answers ကို ေဒါင္းလုပ္ ယူခ်င္ရင္ေတာ႔ ဒီမွာပါ။ )

အေျခခံ  ဗုဒၶအယူအဆမ်ား

ေမး။  ဗုဒၶ၏ အဓိကက်ေသာ အဆံုးအမမ်ားကို  ေျပာျပပါ။

ေျဖ။ လွည္းဘီး၊  ဘီးေထာက္တုိ႔သည္  လွည္း၀င္ရိုးအံုေပၚတြင္ တည္မွီေနၾကသကဲ႔သို႔ ဗုဒၶ၏  အဆံုးအမ အမ်ားစုသည္  သစၥာတရားေလးပါး တြင္ အေျချပဳထားပါသည္။  ထုိေလးပါးေသာ သစၥာတရားတုိ႔သည္ အၿမဲမွန္ကန္ေနေသာ  သေဘာရွိၿပီး  ထုိမွန္ကန္ေသာ သေဘာကို နားလည္သေဘာေပါက္သူသည္  ျမင္႔ျမတ္မွန္ကန္ေသာ သေဘာတရားကို ရရွိသည္႔အတြက္  ျမင္႔ျမတ္ၿပီး ရင္႔က်က္တည္ၿငိမ္သည္႔ သေဘာေဆာင္ပါသည္။

ေမး။  ျမင္႔ျမတ္သည္႔  ပထမဆံုးေသာ သစၥာတရားကို ေျပာျပပါ။

ေျဖ။  ဘ၀ဆိုသည္မွာ ဒုကၡ ျဖစ္သည္ ဟု  ပထမသစၥာတရားက  ဆုိပါသည္။  သက္ရွင္ရပ္တည္ေနဖို႔ လူတုိ႔သည္  ဒုကၡကို  ရင္ဆုိင္ၾကရပါသည္။ ဒုကၡတစ္မ်ိဳးမ်ိဳး  မခံစားရဘဲလ်က္  သက္ရွင္ေနႏုိင္ဖုိ႔ ဆုိသည္မွာ လံုး၀ မျဖစ္ႏုိင္ပါ။ ကြ်ႏု္ပ္တုိ႔သည္ မက်န္မမာျခင္း၊ ဖ်ားနာျခင္း၊ ထိခုိက္နာက်င္ျခင္း၊ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း၊ အုိမင္းရင္႔ေရာ္ျခင္း၊ ေနာက္ဆံုးတြင္  ေသဆံုးရျခင္း စသည္႔  ကာယိက ဒုကၡမ်ား၊ အထီးက်န္၍ ေနရျခင္း၊ စိတ္ပူပန္ေသာကေရာက္ရျခင္း၊ ေၾကာက္ရြံ႕စိုးရိမ္ရျခင္း၊  စိတ္တုန္လႈပ္ေခ်ာက္ခ်ားရျခင္း၊  စိတ္ပ်က္အားငယ္ျခင္း၊ ေဒါသထြက္ျခင္း၊ စိတ္ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း  စသည္႔  ေစတသိကဒုကၡမ်ားကို လူ႔ဘ၀တြင္ ခံစားၾကရသည္။  ဤဒုကၡမ်ားကို ေရွာင္၍  ရွား၍ မရႏုိင္ပါ။

ေမး။  ဘ၀ကို  ဒုကၡအျဖစ္ ျမင္ျခင္းသည္ မေကာင္းျမင္ဟု မယူဆႏုိင္ဘူးလား။

ေျဖ။  အဘိဓာန္တြင္ မေကာင္းျမင္အယူကို  “ ျဖစ္လာသမွ်  မေကာင္းျဖစ္လိမ္႔မည္  ဟု  စဥ္းစားေတြးေခၚေသာ  အေလ႔အက်င္႔” ဟု ဖြင္႔ဆုိ ထားပါသည္။  တစ္ဖန္ “  မေကာင္းမႈသည္  ေကာင္းမႈထက္  ပို၍  အစြမ္းထက္သည္ ” ဟုေသာ  အယူအဆ ဟူ၍လည္း  အဘိဓာန္တြင္ ဖြင္႔ဆုိထားပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ ဗုဒၶဘာသာသည္ အထက္ပါ အဘိဓာန္ဖြင္႔ဆိုခ်က္ နွစ္ရပ္စလံုးကို ၫြန္ျပျခင္းလည္း  မျပဳသကဲ႔သို႔ပင္  ေပ်ာ္ရႊင္မႈ ရွိသည္ဆိုေသာ  အခ်က္ကိုလည္း ျငင္းဆန္ျခင္း မျပဳခဲ႔႔ပါ။ သက္ရွင္ေနထုိင္ျခင္းတြင္  ကာယိကဒုကၡ၊  ေစတသိက ဒုကၡမ်ားကို မလဲြမေသြ ခံစားၾကရသည္  ဟူ၍သာ ရိုးရိုးစင္းစင္း  ေျပာျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ထိုေဖာ္ျပခ်က္မွာ ရိုးစင္းမွန္ကန္သျဖင္႔  မျဖစ္ႏုိင္ဟု  ျငင္းခ်က္ထုတ္၍ မရႏုိင္ပါ။  မ်ားေသာအားျဖင္႔ ဘာသာေရး  အယူအဆမ်ားတြင္ အဓိက အခ်က္အခ်ာက်ေသာ အယူူအဆမွာ  သက္ေသအေထာက္အထား ျပရန္မွာ ခက္ခဲၿပီး မျဖစ္ႏုိင္ေသာ  အစဥ္အလာ  ယံုၾကည္ခ်က္မ်ား၊  ဆန္းက်ယ္ေသာ ဒ႑ာရီပံုျပင္မ်ား၊  ယံုၾကည္ခ်က္မ်ားသာ  ျဖစ္တတ္ၾကပါသည္။  သို႔ေသာ္  ဗုဒၶဘာသာသည္  မျငင္းပယ္ႏုိင္ေသာ၊ သက္ေသျပႏုိင္ေသာ  လက္ေတြ႔ အေတြ႔အႀကံဳျဖင္႔ စ ပါသည္။ ထုိအေတြ႔အႀကံဳမွာ လူတုိင္းေတြ႔ၾကံဳေနရေသာ အေတြ႕အႀကံဳျဖစ္ၿပီး  လူတုိင္းေက်ာ္လႊားရန္  ႀကိဳးစားအားထုတ္ေနေသာ အေတြ႔အႀကံဳ ျဖစ္ေပသည္။ ထုိ႔ေၾကာင္႔ ဗုဒၶဘာသာသည္  တကယ္လက္ေတြ႔ စစ္မွန္ၿပီး အားလံုးနွင္႔ သက္ဆုိင္ေသာ  အဓိက ေသာ႔ခ်က္ျဖစ္သည္႔ ဒုကၡသေဘာကို  တုိက္ရုိက္ျပညႊန္းၿပီး  ထုိဒုကၡကို ေက်ာ္လႊားသည္႔ နည္းလမ္းကိုလည္း  ညႊန္ျပပါသည္။

ေမး။  ျမင္႔ျမတ္ေသာ ဒုတိယေျမာက္ သစၥာတရားသည္ ဘာပါလဲ။

ေျဖ။ ဒုကၡ၏ အေၾကာင္းရင္းသည္ သမုဒယျဖစ္သည္  ဟူေသာ အခ်က္သည္  ဒုတိယေျမာက္  မွန္ကန္ေသာ သစၥာတရားျဖစ္ပါသည္။ စိတ္ဒုကၡေရာက္ရမႈကို သံုးသပ္ၾကည္႔လွ်င္  လုိခ်င္ တပ္မက္မႈ သမုဒယေၾကာင္႔ ဒုကၡျဖစ္သည္ ဆုိသည္မွာ သိသာထင္ရွားလွပါသည္။ တစ္ခုခုကို လုိခ်င္ေသာ တပ္မက္တြယ္တာစိတ္ ျဖစ္ၿပီး မရႏုိင္သည္႔ အခါမ်ိဳးတြင္ စိတ္ဒုကၡေရာက္ရပါသည္။  တစ္ခုခုသည္ ေမွ်ာ္လင္႔ထားသည္႔အတုိင္း ျဖစ္မလာေသာအခါ စိတ္ပ်က္အားငယ္ျခင္း ျဖစ္ရပါသည္။  တစ္စုံတစ္ေယာက္က  မိမိကို နွစ္သက္ သေဘာက်လုိေသာ သေဘာရွိေသာ္လည္း ထုိလူက မိမိကို မႏွစ္သက္လွ်င္ စိတ္ထဲတြင္ နာက်င္မႈဒုကၡကို ခံစားရပါသည္။ ရလုိေသာအရာကိုပင္ ရပင္ရျငားေသာ္လည္း ေပ်ာ္ရႊင္မႈကိုမရဘဲ  ရွိတတ္ပါသည္။  ရေသာအရာကို ၾကာေသာအခါ  ရိုးအီသြားၿပီး  ၿငီးေငြ႔လာေသာေၾကာင္႔ လည္းေကာင္း၊ စိတ္၀င္စားမႈ ေလ်ာ႔က်လာေသာေၾကာင္႔လည္းေကာင္း၊  အျခားတစ္ခုခုကို ပို၍ လုိခ်င္တပ္မက္စိတ္ေပၚလာေသာေၾကာင္႔ လည္းေကာင္း၊  ရလုိေသာအရာကို ရပင္ရျငားေသာ္လည္း  တကယ္႔ေပ်ာ္ရႊင္မႈကို  မရတတ္ၾကျခင္း  ျဖစ္ပါသည္။  “မိမိလုိေသာ အရာ  ရရွိျခင္းသည္ပင္လွ်င္  မိမိ၏ ေပ်ာ္ရႊင္မႈ၊  စိတ္ခ်မ္းသာမႈကို  အာမခံခ်က္ မေပးႏုိင္”  ဟူေသာ သေဘာမွာ  ဒုတိယသစၥာတရား၏  အရွင္းဆံုးပင္ကိုသေဘာပင္  ျဖစ္ပါသည္။ လုိသည္ကို ရဖုိ႔  အစဥ္အဆက္မျပတ္ ရုန္းကန္လႈပ္ရွား ႀကိဳးစားေနရၿပီး  လုိခ်င္ေသာ ေလာဘကိုလည္း  အမ်ိဳးမ်ိဳး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေနျခင္းသည္  ဘ၀တြင္ ႀကံဳေနရေသာ သေဘာျဖစ္ပါသည္။ လုိခ်င္တပ္မက္ေနမႈသည္ ေက်နပ္မႈနွင္႔ ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္းေျမ႔မႈကို  ဆိတ္ကြယ္ေစပါသည္။

 

(*** ဒီအခန္းေလး ၿပီးေအာင္ေတာ႔ က်မ ဘေလာ႔ဂ္ေပၚမွာ ဆက္လက္ ေဖာ္ျပသြားပါ႔မယ္ ****)